Energia z Ziemi czyli jak to robią na Islandii

Energia z głębi Ziemi wykorzystywana jest w energetyce cieplnej od XIX wieku. Pierwsze przemysłowe wykorzystanie energii geotermalnej rozpoczęto w 1827 r. we Włoszech. Dzisiaj w tym zakresie przoduje Islandia.

Ciepło z wnętrza Ziemi wykorzystywano od dawna. Już starożytni Chińczycy i Rzymianie wykorzystywali ciepłą wodę wypływającą ze źródeł geotermalnych. Współcześnie największymi producentami energii geotermalnej są USA, Filipiny oraz Indonezja. Islandia produkuje z tego źródła ok. 575 MW energii. Dla porównania Stany Zjednoczone dysponują potencjałem geotermalnym szacowanym na 400 TWh energii, ale produkują rocznie ok. 14,8 TWh co stanowi zaledwie 0,38 proc. produkowanej tam energii. Polska natomiast wykorzystuje geotermię tylko do produkcji energii cieplnej. Według danych Międzynarodowego Stowarzyszenia Geotermii, nasz kraj dysponuje zainstalowaną geotermalną mocą cieplną rzędu 281 MWt.

Dzisiaj energia geotermalna w większości krajów gdzie jest wykorzystywana, stanowi tylko pewien dodatek do ogólnego zasobu źródeł energii. Na Islandii jednak zaspokaja ona 1/3 ogólnego zapotrzebowania kraju na energię. Podobne wskaźniki mają tylko Filipiny (ok 27 proc.) i Salwador (ok. 25 proc.). Na wyspie brakuje złóż paliw kopalnych, a ich import jest kosztowny. Islandia posiada jednak idealne warunki dla rozwoju geotermii gdyż jest wyspą wulkaniczną. Z paliw kopalnych Islandia wytwarza zaledwie 0,1 proc. energii, a 73,8 proc. energii wytwarzają hydroelektrownie. Docelowo ten mały kraj zamierza całkowicie zrezygnować z wykorzystania paliw kopalnych w energetyce.

Według danych islandzkiego Krajowego Urzędu Energii, w 2010 r. elektrownie geotermalne wytworzyły na wyspie 4465 GWh energii. Islandczycy wykorzystują pozyskaną w ten sposób energię do ogrzewania domów, basenów, produkcji prądu, roztapiania śniegu czy na potrzeby farm rybnych, a nawet do suszenia drewna i wełny. W czasie zimy w stolicy kraju Reykiaviku ciepło z geotermii wykorzystuje się nawet do podgrzewania chodników by nie pokrywał ich śnieg. Niemal 90 proc. mieszkańców Islandii ma ciepło zapewnione przez geotermię. Koszty takiej energii są dla Islandczyków o połowę niższe od ogrzewania elektrycznego czy wytwarzanego z oleju opałowego. Obecnie Islandia dysponuje siedmioma elektrowniami geotermalnymi:

• Reykjanes á Suðurnesjum o mocy 500 KW
• Orkuverið við Svartsengi o mocy 76400 KW
• Hellisheiðarvirkjun o mocy 213358 KW
• Nesjavallavirkjun o mocy 120000 KW
• Aflstöð í Bjarnarflagi o mocy 3200 KW
• Kröfluvirkjun o mocy 60000 KW
• Orkustöð Húsavík o mocy 2000 KW

Wbrew pozorom energia geotermalna może być niebezpieczna. W czasie wierceń potrzebnych w tego typu projektach może dojść do niekontrolowanej eksplozji pary. Do tego typu wypadków dochodzi jednak bardzo rzadko. Najbardziej znanym tego typu wypadkiem na Islandii był incydent w czasie wierceń w rejonie Krafla. W czasie wiercenia doszło do awarii zaworu używanego do uszczelnienia głowicy odwiertu. Doprowadziło to do podziemnego wybuchu pary, po którym została pamiątka w postaci ponad 30 metrowego krateru. Szczęśliwie nikt nie ucierpiał w czasie tego wybuchu.

Wyjątkowo ciekawym miejscem na Islandii jest tzw. Niebieska Laguna leżąca niecałe 30 km Reykiaviku. Podczas gdy dookoła niej jest zima, śnieg i mróz, woda w samej lagunie ma średnią temperaturę 37-39 stopni Celsjusza. Źródło ciepła nie jest jednak w pełni naturalne. Laguna jest zasilana ciepłą wodą przez pobliską elektrownię geotermalną Orkuverið við Svartsengi. Elektrownia wykorzystuje ciepło z Ziemi do produkcji prądu. Po przejściu przez turbiny, para i gorąca woda przechodzą przez wymiennik ciepła by zapewnić ciepło dla municypalnego systemu ciepłowniczego. Po tym wszystkim, wciąż ciepła i bogata w minerały woda jest odprowadzana do Niebieskiej Laguny. Dzięki temu stała się ona ośrodkiem balneoterapii, popularnym miejscem wypoczynku Islandczyków i zarazem jedną z głównych atrakcji turystycznych kraju.

(Bar)