Rozwój energetyki słonecznej termicznej w Polsce – raport IEO oraz PPUISES

Rozwój energetyki słonecznej termicznej w Polsce – raport IEO oraz PPUISES

Instytut Energetyki Odnawialnej we współpracy z Panelem Producentów Urządzeń i Instalatorów Systemów Energetyki Słonecznej przygotował raport dotyczący rozwoju energetyki słonecznej termicznej w Polsce, którego celem jest przedstawienie potencjału gospodarczego i kierunku rozwoju energetyki słonecznej.

W raporcie przedstawiona została deklaracja, która postuluje działania wsparcia dla słonecznej energetyki cieplnej. Między innymi to poszerzenie zakresu beneficjentów dotacji z funduszy ekologicznych na szczeblu regionalnym dla klienta indywidualnego i małych projektów oraz maksymalne uproszczenie systemu takich dotacji oraz wsparcia dla inwestorów indywidualnych na etapie budowy domowych systemów ogrzewania wody lub chłodzenia w postaci ulg podatkowych (PIT). W zakresie edukowania społeczeństwa to uruchomienie przez rząd ogólnokrajowej krajowej kampanii edukacyjno-informacyjnej wśród odbiorców energii, a w szczególności właścicieli i administratorów domów mieszkalnych, szkół i obiektów turystycznych. Propozycje te wpisane są w ramy prawne jakie wynikają z dyrektywy 2009/28/WE o promocji stosowania odnawialnych źródeł energii.

Zasoby energii słonecznej w Polsce charakteryzują się nierównomiernym rozkładem czasowym w cyklu rocznym. 80% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na miesiące wiosenno-letnie. Czas nasłonecznienia w lecie wydłuża się do 16 godz/dzień, natomiast w zimie maleje do 8 godzin dziennie.

Udział energetyki słonecznej w krajowej produkcji ciepła ze źródeł odnawialnych systematycznie rośnie. W roku 2008 wyprodukowano z kolektorów słonecznych 526 TJ ciepła, co pozycjonuje energetykę słoneczną niemalże na równi z technologiami wykorzystania biogazu oraz ciepła z geotermii. Jest to znacznie poniżej możliwości, jakie obecnie oferuje technologia wykorzystania energii słonecznej w celach grzewczych.

Gdzie można wykorzystać energię słoneczną? Do ogrzewania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) w mieszkalnictwie i usługach, do wsparcia centralnego ogrzewania (c.o.) w mieszkalnictwie i usługach. Ponadto do słonecznego chłodzenia w mieszkalnictwie i w sektorze usług. Również ciepło technologiczne w przemyśle i rolnictwie.

Wg badań sprzedaży kolektorów słonecznych prowadzonych przez Instytut Energetyki Odnawialnej, w roku 2008 sprzedaż kolektorów słonecznych w Polsce wyniosła ponad 130 000 m2, co stanowi wzrost sprzedaży kolektorów słonecznych o ponad 90% w stosunku do roku poprzedniego. Ogółem powierzchnia zainstalowana wyniosła 365 000 m2 , natomiast powierzchnia zainstalowana w 2007 r. wynosiła niecałe 236 000 m2. Dominuje typ kolektorów płaskich cieczowych (stosunek sprzedaży kolektorów próżniowych do płaskich - 30/70%). Najwięcej kolektorów instaluje się w województwach śląskim, małopolskim oraz podkarpackim

Na polskim rynku działa ok. 40 krajowych producentów kolektorów słonecznych oraz centralnych przedstawicielstw producentów zagranicznych oferujących w Polsce urządzenia, lub gotowe systemy produkowane w innych krajach. Na sprzedaż kolektorów słonecznych wpływ mają możliwości dofinansowania inwestycji ze środków publicznych. Najatrakcyjniejszym źródłem dofinansowania zakupu instalacji słonecznych była w Polsce Fundacja EkoFundusz (zakończy swoją działalność w 2010 r.) Fundacja miała przyjazny inwestorom program tzw. „szybkiej ścieżki”, gdzie możliwe było otrzymanie dofinansowania (do 40% kosztów kwalifikowanych) na budowę instalacji słonecznych o wielkości pow. 50 m2 .

W latach 2008-2009 Fundacja sfinansowała budowę prawie 50 instalacji słonecznych, których wartość wynosiła 44 mln złotych. Całkowita powierzchnia czynna kolektorów słonecznych zainstalowanych w tym okresie dzięki wsparciu Fundacji wynosi 18,5 tyś m2. W przypadku Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) warto zwrócić uwagę na dotacje udzielane jednostkom samorządu terytorialnego. Otrzymanie dotacji na budowę instalacji jest możliwe także z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska (WFOŚiGW) w ramach ogłaszanych okresowo konkursów. Typowym przykładem jest WFOŚiGW w Gdańsku. Całkowita kwota dotacji w ostatnio ogłoszonym i rozstrzygniętym pod koniec 2008 r. konkursie „Słoneczne Pomorze” wynosiła ponad milion złotych. Maksymalna kwota dotacji dla jednego projektu wynosiła 340 tys. zł.

W dalszym ciągu najtrudniej jest o wsparcie na zakup instalacji słonecznych dla właścicieli domów jednorodzinnych. Szczególnym i wyjątkowym jest Program Ograniczenia Niskiej Emisji (PONE). PONE realizowane jest obecnie w ponad 30 gminach Śląska i jest dofinansowane z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

Dobrym przykładem jest podkrakowska gmina Skała, która z własnej inicjatywy wchodzi w energetykę słoneczną. Każdy zainteresowany mieszkaniec gminy wypełnia ankietę, określającą możliwości instalacji kolektorów na budynku. Po zebraniu odpowiedniej ilości chętnych gmina rozpocznie proces uruchamiania projektu na dofinansowanie przedsięwzięcia.

Ponieważ sam kolektor słoneczny nie zagwarantuje optymalnej eksploatacji instalacji, konieczne jest kompletne rozwiązanie systemowe dla instalacji w domu jednorodzinnym:
– dostosowany do instalacji elektroniczny regulator;
– pojemnościowy podgrzewacz c.w.u. z nisko umieszczoną wężownicą grzewczą,
– szczegóły rozwiązań konstrukcyjnych, sprzyjające sprawnej charakterystyce regulacji i tym samym maksymalnemu zyskowi energetycznemu instalacji.

Poprawnie zaprojektowana i wykonana instalacja kolektorów słonecznych z wzajemnie zharmonizowanymi komponentami powinna pokryć ok. 50 do 60% rocznego zapotrzebowania energii na podgrzewanie ciepłej wody użytkowej w domu jednorodzinnym.

Nie bez znaczenia jest również wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz rozpoznanie zalet systemów słonecznych. Spośród wszystkich technologii produkcji „zielonego ciepła” słoneczne systemy grzewcze są najmniej kłopotliwe w eksploatacji.

W sumie potencjał rynkowy kolektorów słonecznych do przygotowania ciepłej wody użytkowej
łącznie z produkcją ciepła w ciepłowniach miejskich i osiedlowych wynosi ok. 17 PJ energii
końcowej i wymaga powierzchni kolektorów słonecznych ponad 11,8 mln m2 .

Liderami, pod względem sprzedaży systemów słonecznych są Niemcy, Włochy, Hiszpania,
Francja, Austria i Grecja. Łączny udział tych ww. sześciu europejskich rynków wynosił ok. 84% całego rynku w EU w 2008r. (dla porównania ww. kraje liczą łącznie 54% całkowitej liczby ludności UE i 61% PKB). Polski rynek znajduje się na siódmej pozycji, z udziałem wynoszącym 2 %. Tempo wzrostu sektora termicznej energetyki słonecznej w latach 2001-2007 w Polsce przekraczało 40% rocznie i należało do jednego z najwyższych w energetyce odnawialnej kraju.

(mb)